Süreyya Ayhan Kop, 6 Eylül 1978 senesinde Çankırı’nın Korgun beldesinde doğmasına rağmen babasının amatör atlet olması ve ona destek olması ile lise senelerında atletizme başladı.1992’de şimdiki eşi Yücel Kop ile tanıştı. O günden bu yana Kop’un antrenörlüğünde çalışmaktadır.
Liseden sonra Kahramanmaraş Spor Akademisi’ne başlayarak Kahramanmaraş’a gitti. Üniversitede okuduğu zamanda spora devam etmek ve antrenman yapmak hususunda zorluklar yaşadı.
Bu zamanda Aksaray Belediyesi’nin destekleriyle çalışmalarını sürdürdü. Aksaray Belediye Spor Kulübü dışında MTA, Ankara ve Fenerbahçe kulüplerinde koştu. 1997 senesinde Fenerbahçe ile ENKA içinde dört yüzücüye karşılık dört atlet takası neticesinde ENKA’ya transfer oldu.
Sidney’de tertip edilen 2000 Yaz Olimpiyatlarıda 1500 metrede yarı final koşarak Türkiye’de yaygın biçimde tanındı. Kanada’nın Edmonton kentinde tertip edilen 2001 Dünya Atletizm Şampiyonası’nda 1500 metre yarı finalinde ilk iki turunu önde götürdüğü koşuda Rumen Violeta Szekely’ye geçilerek 4.10.36’lık derecesiyle serisinde 2. olarak finale kaldı. Böylelikle finale kalarak Türk atletizminde bir ilki daha gerçekleştirdi. İki gün sonra yapılan final koşusunu 4.08.17’lik derecesiyle 12 atlet içinde 8. sırada bitirdi. Pekin’de tertip edilen 2001 Dünya Üniversite Yaz Oyunları’nda 1500 metrede birinciliği elde etti ve oyunlar tarihinde Türkiye’ye ilk altın madalyayı kazandırdı.
Münih’te tertip edilen 2002 Avrupa Atletizm Şampiyonası’nda, 11 Ağustos 2002’de koşulan 1500 metre finalinde, Dünya ve Olimpiyat Şampiyonu Rumen atlet Gabriela Szabo ile son metrelerde girdiği zorlu mücadeleyi son anda kazanarak yarışın birinciliğini ve altın madalyayı elde etti. 3.58.79’luk derecesiyle Türkiye Rekoru kırıp bu dalda bu seneın dünya çapında en iyi derecesini elde eden Ayhan, böylece Türkiye’ye atletizmde Avrupa şampiyonalarında ilk altın madalyayı, Ruhi Sarıalp’den sonra da 2. madalyayı kazandırmış oldu.
2002 ve 2003 senelerı boyunca bu mesafenin en iyi atleti olarak kabul edildi. 2002’de Avrupa’da yılın en başarılı kadın atleti seçildi.
Paris’te yapılan 2003 Dünya Atletizm Şampiyonası’nda, 1500 metrede Rus atlet Tatyana Tomashova’nın sonrasında ikinci olarak gümüş madalya kazandı. Bu başarısıyla Türkiye’nin, Dünya Atletizm Şampiyonaları tarihindeki ilk madalyasını da elde etti.
Ayhan, halen 3:55.33 ile 1500 metre kadınlar Türkiye rekorunu elinde bulunduruyor.
2002’de elde ettiği Avrupa Şampiyonu unvanı ve her yarışma biraz daha geliştirdiği dereceler ile Türk basını ve otoriteler Süreyya Ayhan’dan 2003’te Paris’de düzenlenecek Dünya Atletizm Şampiyonası’nda altın madalya bekliyordu. 1993 senesinde Pekin’de Çinli atlet Yunxia Qu aracılığıyla kırılmış olan tartışmalı dünya rekorunu zorlaması bile beklentiler içindeydı.
Lakin Ayhan için ilk büyük hayal kırıklığı 31 Ağustos 2003 günü Stade de France’da yaşandı. Rus atlet Tatyana Tomashova’nın atağına yanıt veremeyerek gümüş madalyada kaldı. İlk kez bu kadar ulaşan Dünya Şampiyonluğu için Süreyya Ayhan ve özellikle antrenörü Yücel Kop eleştirilere uğradı. Çift, tertip edilen basın toplantısında yarışın Ayhan’ın regl dönemine geldiğini açıklayınca tartışmalar büyüdü ve günlerce konuşuldu.
Lakin basında sporcu kimliğinden daha çok, antrenörü ile yaşadığı ilişki tartışılmaktaydı. Süreyya Ayhan’ın Yücel Kop ile tanıştığı zamanda ufak yaşta olması ve Kop’un evli ve çocuklu olması eleştirilerin temelini oluşturuyordu.
2004 yaz sonunda Atina’da düzenlenecek olimpiyatlar öncesi ülkenin madalya ümitlerinden bir diğeride Süreyya Ayhan’dı. Bilhassa o yıla kadar atletizmde yalnızca bir bronz madalya kazanmış bir ülke için bir kadın atletin mesafesinde en başarılı koşuculardan biri olması bi hayli önemliydi. Lakin oyunlara az bir süre kala önce Süreyya Ayhan’ın Almanya’da yaptığı antrenmanlarda sakatlandığı ve oyunlara katılamayacağı bilgisi verildi. Bir süre sonra Ayhan’ın oyunlar öncesi doping testi yapan yetkilileri engellediği rapor edildi. Test sonuçlarında temiz çıkmasına rağmen, görevini yapmaya çalışan görevliyi engellediği gerekçesiyle Ayhan’a ceza verildi. Olayda suçlanan Yücel Kop yaptığı bilgilendirmede Ayhan’ın kesinlikle doping kullanmadığını, fakat erkek Uluslararası Anti Doping Kurumu (WADA) yetkilisinin idrar testi sırasında izinleri olmadan odaya girmeye çalıştığını ve kendisinin bu durumu engellediğini açıkladı.
2008 Olimpiyatları için çalışmalarını ABD’de ilerleten Süreyya Ayhan’a yapılan doping kontrolü numunelerinde iki yasaklı madde tespit edildi. Daha önce de 2 yıl ceza almış olduğu için ömür boyu men cezası alması gündeme geldi. 25 Ocak 2008’de Türkiye Atletizm Federasyonu Ceza Kurulu, milli atlet Süreyya Ayhan Kop’a ömür boyu pistlerden men cezası verdi. Lakin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu, ömür boyu men cezası alan milli atlet Süreyya Ayhan’ın cezasını bozdu. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, cezasında düşüşe gitti ve cezasını 4 yıla indirdi. Kurulun, 4 yıllık cezanın 2 yılını milli sporcunun doping maddesi kullanması sebebiyle, diğer 2 yılını da yurt dışında doping yaptığı gerekçesiyle verdiği altı çizildi. Bu cezaya Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) nezdinde itirazda bulunan Ayhan’a, CAS aracılığıyla (kural olarak ya onama ya iptal kararı verilmesi gerektiği halde) 10 Kasım 2009 tarihinde tekrar ömür boyu men cezası verildi. (Süreyya Ayhan Kop bu hususta CAS aleyhine AİHM’ne başvurmuştur. Sürecin sonunda başvuru haklı bulunursa ceza 4 yıla indirilecek ve 2013’te son bulacaktır.)
