Michael Psellos, Bazı kaynaklarda Nikomedia (İzmit) doğumlu olduğu elde edilen Psellos’un asıl adının Konstantinos olduğu ileri sürülür. Lakin manastır yaşamındaki adı olan Mihael’le tanınmıştır.
Konstantinopolis’te sıradışı bir eğitim görerek ileride patrik olacak Ksifilinos (III), Konstantinos (III), Leihudes ve şair Mauropus gibi kıymetli bireylerle çalışma fırsatını bulmuştur.
Psellos’un saraya ilk kez 1041’de V. Michael’in imparatorluk sekreteri olarak intisap ettiği ileri sürülür. İlk önce hukukçuluğu seçen Psellos, IX. Konstantinos aracılığıyla Konstantinopolis’te 1045’te açılan iki okuldan birisi olan felsefe okulunun başına geçmiştir. (Hocası Ksifilinos ise hukuk okulunu yönetiyordu.) Yazmalarında anlattığına göre, Psellos burada Araplardan Keltlere kadar geniş bir yelpazeden öğrenciye ders vermiştir. Bu okulda, Bizans’ta o zamana dek egemen görüş olan Aristotelesçiliğe karşı, yeni Platoncu bir felsefe geliştirmiş, bu arada Hıristiyan düşüncesinin başlangıcı olarak kabul ettiği Homeros’un edebiyatını yeniden yorumlamıştır.
Psellos her ne kadar bir düşün adamı olarak ün yapmışsa da, bazı kaynaklarda politik yaşama büyük ilgi duyan, hırslı ve entrikacı bir kişi olarak anlatılır. 1054’te, İmparator IX. Konstantin’in siyasal ve askeri başarısızlıklarının faturası etrafındaki seçkinlere çıkarılınca, Ksifilinos ile birlikte keşiş olarak Olimpos Dağı’na (Uludağ) çekilmeye zorlanan Psellos, kısa süre sonra başkente dönmeyi başardı. İmparatoriçe Teodora aracılığıyla başdanışmanlık göreviyle geri çağrıldı, Teodora’dan eski öğrencisi olan VII. Michael döneminin (1071-1078) sonuna dek etkin siyasal rollere soyundu. Bu iddiaların abartılı olduğu ve Psellos’un yalnızca “hipatos ton filosofon” (düşünürlerin başı) unvanı ile yetindiğini ileri süren araştırmacılar da mevcuttur.
Büyük olasılıkla VII. Michael zamanında “logothetes” Nikeforitzes’in düşmanlığını kazanarak başkenti terk etmek zorunda kalan Mihael Psellos, yaşamının son günlerini görece yoksulluk içinde geçirmiş ve genç kuşaklar aracılığıyla unutulmuş olarak ölmüştür. Ölüm tarihi, Nikomedialı Mihael adlı birinin ölüm tarihi olarak zikredilen 1078 kabul edilirken, Filip Monotropos’un Dioptra adlı yapıtına yazdığı önsözden hareket edilerek bu tarihin 1096 olabileceği de ileri sürülmüştür. Gerçekten de M. Psellos’un bazı eserlerinin 1081’den sonra yazıldığı kesin gibidir.
l Psellos, tüm Bizans tarihi içinde çok geniş kültüre sahip gerçek bir entelektüel olarak seçkin bir yere sahiptir. Tarih, felsefe, hitabet, ilahiyat, tıp, matematik, astroloji ve hukuk konularında yazdığı mektupları geniş bir koleksiyon oluşturur. Bir filozof olarak Psellos doğanın rolünü öne çıkarmış, bu bağlamda mucizenin rolünü minimuma indirmişti. Psellos’un tarih kitabı Kronografya (Vakayiname), 976-1078 içinde bizzat şahit olduğu hatta bazı yazarlara göre bizzat oluşturduğu hadiseleri kapsar. Diğer en önemli yapıtı “Platon’un Ruhun Kökenine İlişkin Öğretisine Yorum”’dur.
George Ostrogorsky’nin de dahil olduğu bir grup tarihçiye göre, Psellos değişik imparatorların kişiliklerine ve dönemin eğilimlerine ayak uyduran, gerektiğinde entrikalara giren, dalkavukluk eden ve böylece durmadan git gide artan bir politikacı-düşünürdü. Lakin bunun yanı sıra hünerli ve bi hayli hızlı kalemi, yüksek hitabet gücü ve yaratıcı zekasıyla, Helenizm düşüncesinin Bizans’ta yeniden yaşam bulmasını sağlamış çok seçkin bir kişilikti.
