Celal Bayar Kimdir? Biyografi Sayfası

Celal Bayar, 1883 senesinde Bursa’nın Gemlik beldesine bağlı Umurbey köyünde doğmuştur. Ailesi, şimdi Bulgaristan’a ait olan Plevne şehrinden göç etmiştir. Celal Bayar’ın babası, ilmiye sınıfına mensup bir fıkıh bilgini olan Abdullah Fehmi Efendi’dir. 93 Harbi’nden sonra muhacir olarak geldiği Bursa’nın Umurbey köyündeki rüştiyede müdürlük ve bir ara Gemlik’te müftülük yapmıştır.

İlköğreniminden sonra memuriyet yaşamına atılan Celal Bayar; Adliye, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. Gemlik Mahkeme ve Reji Kalemleri’nde memur olarak çalışma yaşamına başlamıştır. Ardından Bursa’ya giderek Ziraat Bankası’nda görev almış ve bu sırada Harir Darüttalimi ve Collège français de l’Assomption isimli okullara devam etmiştir. Bursa’daki çalışmalarını Deutsche Orientbank ‘ta sürdürmüştür. Daha sonra İttihad-ı Milli bankasında çalıştı. 1903 senesinde İnegöllü Refet Bey’in kızı Reşide Bayar ile evlenen Celal Bayar’ın bu evlilikten; Refii, Turgut ve Nilüfer Gürsoy adlarında üç çocuğu oldu.

Celal Bayar’ın Siyasi Yaşamı

1908 senesinde İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. 1918 senesinde Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti’ne girdi. 1913 yılı sonunda İzmir’e gelen Celal Bayar, İttihat Terakki Cemiyeti’ne katmak için spor yapan ve aralarında Adnan Menderes’in de olduğu Altaylı gençleri davet etti ve 1914 senesinin 16 Ocak tarihinde Altay spor kulübü fiilen kuruldu. Celal Bayar, Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay’ın kuruluşu için para yardımında bulundu.

12 Ocak 1920 tarihinde toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Saruhan Sancağı milletvekili olarak katıldı. Millî Mücadele’nin başlaması ile birlikte Anadolu’ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı. Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu’da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda 1. Dönem TBMM’nde Saruhan (Manisa) Milletvekili olarak görev aldı. 1921’de İktisat Vekili oldu.

Celal Bayar ve Atatürk

Celal Bayar, Lozan Barış Konferansı’na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra 2. Dönem TBMM’ye İzmir Milletvekili olarak girdi. Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. Hindistan Müslümanlarının Türk İstiklal Harbine yardım olarak aralarında toplayıp gönderdikleri altınları tercih ederek, 1924 senesinde Mustafa Kemal’in emri ile Türkiye İş Bankası’nı kurdu ve bu Banka’nın ilk Umum Müdürü oldu. 1932-1937 tarihleri içinde İktisat Vekilliği, 1937-1939 senelerı içinde Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü.

Çok partili siyasi hayata geçilmesi üzerine 1946 senesinde dostları ile birlikte Demokrat Parti’yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Demokrat Parti genel başkanı Celal Bayar’ın, 1948 senesinde, dönemin “Milli Şef”i İsmet İnönü’nün demokratik seçimlere izin vermesi için “Devr-i Sabık yaratmayacağız” (yani iktidara geldikten sonra yapılan yanlışların ve yolsuzlukların hesabını sormayacağız) demesinden sonra bazı Demokrat Partililer partilerinden istifa ederek, 19 Temmuz 1948 tarihinde Mareşal Fevzi Çakmak öncülüğünde, Osman Bölükbaşı ile birlikte Millet Partisi’ni kurdular. Demokrat Parti’nin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi aracılığıyla Türkiye’nin 3. Cumhurbaşkanı seçildi.

27 Mayıs Döneminde Celal Bayar
On yıl cumhurbaşkanlığı yapan Celal Bayar, 27 Mayıs 1960 darbesiyle askeri cunta aracılığıyla iktidardan indirildi. Cuntacıların kurduğu özel mahkeme olan Yassıada Mahkemesi aracılığıyla 15 Eylül 1961 tarihinde idama mahkum edildi. Yaşı sebebiyle idam cezası ardından müebbet hapse çevrildi. Yassıada’dan Kayseri bölge cezaevine nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı sebebiyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966’da da dönemin cumhurbaşkanı Cevdet Sunay aracılığıyla, Anayasa’nın 97. maddesinde yazılı nedenlere dayanılarak affedildi.

Celal Bayar‘ın Ölümü
22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul’da vefat etti ve memleketi olan Bursa-Umurbey’de toprağa verildi. Doğduğu ev, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Kazım Taşkent’in katkılarıyla restore edilmiştir.