Bahriye Üçok, 1919 senesinde Trabzon’da dünyaya geldi. Hamit Ataç’ın kızıdır. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Coşkun Üçok ile evlenmiş ve Kumru isminde bir kızı olmuştur.
İlk ve ortaokulu Ordu’da okuyan Üçok, Kandilli Kız Lisesi’ni bitirdi. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Ortaçağ Türk-İslam Tarihi Bölümü’nden alırken, bunun yanı sıra Devlet Konservatuarı Opera Bölümü’ne de sürdü ve bu bölümü de bitirdi.
Bahriye Üçok, Samsun ve Ankara’da on bir yıl süren lise öğretmenliğinden sonra, 1953 senesinde Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi oldu. Aynı zamanda bu fakültenin ilk kadın öğretim üyesidir.
1957 senesinde doktor, 1964 senesinde “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı çalışmasıyla da doçent olmuştur. Arapça ve Farsça’yı iyi derecede bilen Üçok, Kur’an-ı Kerim’e bağlı kalarak İslam dinini çağdaş, gerçekçi ve dinin özünde bulunan hoşgörüyle yorumladı. Bu nedenle 1960’lı senelerdan bu yana tehditler almaya başladı ve kendini güvende hissetmediği için akademik çalışmalarına ara vermek zorunda kaldı.
1971 senesinde Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay aracılığıyla kontenjandan senatör seçildi ve böylelikle aktif siyasi yaşama atılarak beş yıl boyunca Cumhuriyet Senatosu divan kullanıcı hesabı yapmıştır. Siyasi tercihini CHP’den yana kullanan Bahriye Üçok, 1977’de CHP’ye katıldı ve 12 Eylül’den sonra açılan Halkçı Parti’nin 1983’de kurucu üyesi oldu. Daha sonra 1983 seçimlerinde de bu partiden Ordu milletvekili olarak TBMM’ye girdi. 1986’dan bu yana SHP üyesi oldu ve 1990 Eylül’ünde bu partinin parti meclisi üyesi seçildi.
 |
| Bahriye Üçok Heykeli – Ankara |
Kasım 1988’da televizyonda yapılan bir açık oturumda, “İslam’da örtünmenin ve oruç tutmanın zorunlu olmadığı” iddialarına dayanan açıklamalarından sonra üzerine bir çok tepki çekti ve tehditler almaya başladı.
Bahriye Üçok, 6 Ekim 1990 tarihinde Ankara’nın Çankaya beldesindeki Köroğlu Caddesi’nde bulunan evine, Ekspres Kargo aracılığıyla ulaştırılan ve gönderici olarak İlmî Araştırmalar Vakfı’nın göründüğü kitap paketini saat 16.30’da aldı. Bomba olabileceği şüphesiyle paketi kapısının önünde açmaya çalışırken, paketin içine yerleştirilmiş olan bomba patladı. Ağır yaralı olarak Hacettepe Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne kaldırılan Üçok, saat 20:00 sularında burada yaşamını yitirdi. Cenazesi 9 Ekim günü Maltepe Camii’nden kaldırılmış ve Karşıyaka Mezarlığı’na defnedilmiştir. Cinayeti İslâmi Hareket adlı örgüt üstlendi. Ertesi gün Cumhuriyet Gazetesi’ndeki haberde, olay şöyle aktarılmıştı:
Muammer Aksoy, Çetin Emeç ve Turan Dursun’dan sonra türbana karşı tavrı ve laikliği savunmasıyla tanınan SHP Parti Meclisi Üyesi Bahriye Üçok da suikast sonucu öldürüldü. İstanbul’dan Ankara Çankaya’daki evine özel bir kargo şirketiyle yollanan kitap paketini açan Üçok, içindeki bombanın patlaması sonucu ağır yaralı olarak kurtuldu. İki kolu ve bir bacağı kopan Üçok kaldırıldığı hastanede ameliyata alınamadan öldü. Cinayeti İslami Hareket adlı örgüt üstlendi. Cumhuriyet Gazetesini telefonla arayarak İslami Hareket Örgütü adına konuştuğunu bildiren bir kişi Üçok’u “tesettür hususundaki düşünceleri yüzünden” cezalandırdıklarını dile getirdi.
Aynı kişi “İslam’a sınır koyanları idam etmeyi borç bildiklerini” dile getirdi.
—Cumhuriyet Gazetesi, 7 Ekim 1990.
Bombalı paketi kabul eden ‘kargocu kız’ olarak da tanınan Gülay Calap, uzun süre ortadan kayboldu. 16 Ocak 1994 tarihinde İzmir’de PKK’nın yan kuruluşu olarak sayılan Devrimci Halk Partisi’nin İzmir sorumlusu olarak gözaltına alındı.
SHP Parti Meclisi üyesi olan Doç. Dr. Bahriye Üçok, katledildiği sırada SHP için bir laiklik raporu hazırlamaktaydı. Bahriye Üçok, katıldığı toplantılarda sürekli olarak laiklik, kadın hakları ve irtica tehlikesi üzerinde durmuş ve “laikliğin savunucusu ilahiyatçı” olarak tanınmıştır.
Fransızca, Arapça ve Farsça bilen Üçok, “İslam’dan Dönenler”, “Yalancı Peygamberler” ve “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı üç kitap yayımlamıştır.
Ölümünün sonrasında adı, İzmir’de önemli bir meydan, bir bulvar ve bir mahalleye; Artvin, Edirne ve Ankara’da da birer caddeye, İstanbul Kadıköy Belediyesi aracılığıyla da bir çocuk yuvasına verilmiştir.
Birçok makale ve araştırma yazısı da kaleme alan Bahriye Üçok, Aly Mazahéri’nin “Ortaçağda Müslümanların Günlük Yaşayışları” adlı yapıtını da Türkçe’ye kazandırdı.
Bahriye Üçok Eserleri – Kitapları
İslam’dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler
İslam Devletinde Kadın Hükümdarlar
İslam Devletlerinde Türk Naibeler ve Kadın Hükümdarlar
İslam Tarihi
Atatürk’ün İzinde Bir Arpa Boyu
Şeriat Sarmalında Türkiye
İslam Tarihi Emeviler Abbasiler
