Aziz Nesin Kimdir? Biyografi Sayfası

Aziz Nesin, 20 Aralık 1915 senesinde Heybeliada’da dünyaya geldi. Babası Abdülaziz Bey Giresun’un Şebinkarahisar beldesine bağlı Ocaktaşı köyünden İstanbul’a yerleşti ve bahçıvanlık yaparak geçimini sağladı.

Aziz Nesin, 1924’te İstanbul Süleymaniye’deki adı ardından İstanbul 7. İlkokul olarak değiştirilecek olan “Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi’nin 3. sınıfına girdi. 2 yıl Darüşşafaka Lisesi’nde okuduktan sonra, 1935’te Kuleli Askeri Lisesi’ni, 1937’de Ankara’da Harp Okulu’nu bitirip asteğmen oldu. En son 1939 senesinde Askeri Fen Okulu’nu bitirdi.

Bu zamanda öte yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam eden Aziz Nesin, birr röportajında ona bu eğitim yaşamının Fikri takip dedikleri şeyi getirdiğini belirtmiştir.

Aziz Nesin, Ankara Harp Okulu’nu bitirmesinin sonrasında asteğmen rütbesiyle orduya katıldı. 1941’den başlayarak II. Dünya Savaşı senelerında 2 yıl Trakya’da çadırlı ordugahta görev yaptı. 1942’de Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı’na atandı ve bir bomba kazasında yaralı olarak kurtuldu. Erzincan’da depremde yıkılmış bir cephaneliğin boşaltılmasıyla vazifelendirildi. 1944’te Ankara’da Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katıldı. Aynı yıl Zonguldak’ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla da vazifelendirildikten sonra üsteğmen rütbesindeyken “görev ve ytesirini kötüye kullandığı” suçlamasıyla askerlikten uzaklaştırıldı.

Askerlikten uzaklaştırılmasının sonrasında bir süre bakkallık, muhasiplik gibi işler yaptıktan sonra 1945 senesinde Sedat Simavi’nin çıkardığı “Yedigün” dergisine girdi; ardından Karagöz gazetesinde de yapacağı gibi redaktörlük ve yazarlık yaptı. Aynı senelerda profesyonel olarak oyun yazarlığı yaptı ve Tan gazetesinde köşe yazarlığına başladı. 4 Aralık 1946’da bir grup üniversite gencinin Tan gazetesini yakması üzerine, sekiz sayı süren, “Cumartesi” adlı haftalık magazin dergisini çıkarmaya girişti. Bu dergi denemesi de sonlanınca, “Vatan” gazetesinde çalışmaya başladı. Aynı yıl, ilk bağımsız yapıtı olan “Parti Kurmak Parti Vurmak” adlı 16 sayfalık broşürü de yayınlanmıştı.

1946 senesinde Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa mizah gazetesini çıkaran Aziz Nesin, büyük ses getirdi. Dergi dönemin politikacılarını ve tiplemelerini sözünü esirgemeden eleştirmeyi bilmiş, tüm baskıların ve defalarca kapatılmasının getirdiği zor koşullara karşın ulaştığı satış sayılarına ulaşmıştır. Lakin davalar ve suçlamalar dergi yazarlarına epeyi zor dönemler yaşatmıştır. Nitekim yeni adlarla sürdürmeye çalıştıkları Markopaşa ekolünün hararetle eleştirdiği Amerikan yardımının Türkiye üzerindeki emellerine değindiği halen yayınlanmamış olan “Nereye Gidiyoruz?” adlı yazısı sebebiyle; 12 Ağustos 1947 tarihinde 10 ay ağır hapis ve 3 ay 10 gün de Bursa’da “emniyet-i umumiye nezareti” altında bulundurulma cezasına çarptırıldı.

İkinci kitabı Azizname’yi 1948’de çıkardı. Taşlamalardan bir araya gelen bu kitap için İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. 4 ay tutuklu olarak süren dava sonunda mahkumiyet almadı; fakat 1949 senesinde İngiltere Prensesi Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi, Mısır Kralı Faruk birlikte Ankara’daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na resmen başvurarak, bir yazısında kendilerini aşağıladığı iddiasıyla aleyhine dava açınca 6 ay hapse mahkûm edildi.

1952’de İstanbul’da Levent’te bir dükkân kiraladı ve Oluş Kitabevi’ni açtı; Levent sakinlerine gazete dağıtma işini sürdürmekle birlikte, iki ufak çocuğunun geçimini sağlayamayınca, 1953’deBeyoğlu’nda bir ortağıyla “Paradi Fotoğraf Stüdyosu”‘nu kurdu. 1954’te Akbaba dergisinde takma adlarla öyküler yazmaya başladı. Zira edebiyat yaşamında iki yüze yakın takma ad kullanmıştır.

1955’de 6-7 Eylül faciası olarak tarihimize gelen İstanbul’daki azınlıkların ev ve dükkânlarının korkunç yıkımına suçlu aranmaya başlanmıştı. Demokrat Parti iktidarı hadiselerin bir “kömünist komplosu” olduğunu öne sürerek, aralarında Aziz Nesin’in de olduğu, sol görüşe yakın 100’e yakın kişiyi tutuklattı. Aziz Nesin hiçbir gerekçe olmaksızın 9 ay cezaevinde yattı.

Aziz Nesin, 1955-1993 senelerı içinde Dolmuş, Yeni Gazete, Akşam, Tanin, Günaydın, Aydınlık gibi dergi ve gazetelerde yayımlanan gülmece öyküleri, röportajlar ve fıkralarla Çağdaş Türk edebiyatının tanınmış ve en verimli kalemlerinden biri durumuna geldi.

1956 senesinde Kemal Tahir ile birlikte Düşün Yayınevi’ni kurdu. 1958’de “Dolmuş-Karikatür” dergisi ile birleşerek 1963’e dek yayıncılığı tek başına sürdürdü. Bir yandan da Yeni Gazete, Akşam ve Tanin’de günlük köşe yazıları yazdı. 1962’de 42 sayı yaşayacak olan “Zübük” adlı mizah dergisini çıkardı.

1956 senesinde İtalya’da (Bordighera’da) yapılan ve 22 ülkenin katıldığı Uluslararası Gülmece Yarışması’nda ilk ödül olan Altın Palmiye’yi ”Kazan Töreni” adlı öyküsü ile kazandı. Ertesi yıl aynı ödülü ”Fil Hamdi” adlı öyküsü ile ikinci kez kazandı. İlk ödülünü 1960 senesinde devlet hazinesine bağışladı.

Yayınevinin Şubat 1963’te yanması üzerine, yazarlığı tek uğraş edindi. İlk kez 1965 senesinde -fakat 50 yaşındayken bu hakkı elde edebilmişti- bir pasaport alabildi. Berlin ve Weimar’daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı’na davetli olarak katıldı. Altı ay süren bu ilk yurtdışı gezisinde, Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristan’a gitti.

Aziz Nesin, 1966’da Bulgaristan’da yapılan ülkeler arası gülmece müsabakasında birincilik ödülü olan Altın Kirpi’yi “Vatani Vazife” adlı öyküsüyle kazandı. 1968’de Milliyet Gazetesi’nin açtığı Karagöz oyunu müsabakasında “Üç Karagöz” oyunuyla birincilik ödülü aldı.

1969’da Moskova’da yapılan ülkeler arası gülmece müsabakasında “İnsanlar Uyanıyor” adlı öyküsüyle Krokodil birincilik ödülü, 1970’de de Türk Dil Kurumu’nun oyun ödülünü “Çiçu” adlı oyunuyla kazandı

1972’de Nesin Vakfı’nı kurdu. Vakıf’ta, her sene belirli sayıda alınan kimsesiz ve yoksul çocukların bakım ve eğitimlerini üstlendi. Kitaplarının tüm gelirini vakfa bıraktı.

1976-1980 içinde her seneın edebiyat ürünlerinden seçmelerin olduğu “Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı”‘nı çıkardı. 1974’de Asya-Afrika Yazarlar Birliği’nin Lotus ödülünü kazanan Nesin, 1975 Lotus ödülünü almak için Filipinler’in başkenti Manila’da yapılan merasime katıldı.

1976’da Bulgaristan’da Gabrovo kentinde tertip edilen gülmece kitabı ülkeler arası müsabakasında birinciliği elde ederek Hitar Petar ödülünü kazandı. 1977’de Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı seçilen Nesin, bu vazifeye uzun yıllar sürdü.

1978’de “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz” adlı romanıyla Madaralı Roman Ödülü’nü kazanırken, 1982’de Vietnam’daki Asya-Afrika Yazarlar Birliği toplantısından dönüşte Moskova’da kalp hastalığından hastaneye götürülen Nesin, “Kalp Hastalıkları Araştırma Merkezi”nde bir ay kalarak tedavi gördü.

1983’te Amerika Birleşik Devletleri’nde Indiana Üniversitesi’nin gerçekleştirdiği ülkeler arası toplantıya çağrılan Nesin, pasaportu 12 Eylül idaresince geri alındığı için bu toplantıya katılamadı.

20 Aralık 1984’te Şan Sinema Salonu’nda 70. doğum günü merasimi yapıldı. 1984’de Aydınlar Dilekçesi girişiminde bulundu. 1985’de Ekin A.Ş’nin kurulması girişiminde bulundu. Aynı yıl, İngiltere’de PEN Kulüp onur kullanıcı hesabıne seçildi ve TÜYAP’ın gerçekleştirdiği “Halkın Seçtiği Yılın Yazarı” ödülünü kazandı.

Nesin, 1989’da “Demokrasi Kurultayı”nın toplanmasında etkin görev aldı ve oluşturulan “Demokrasi İzleme Komitesi”nin iki başkanından biri oldu. Aynı yıl, Sovyet Çocuk Fonu’nun ilk kez verilen “Tolstoy Altın Madalyası”na değer görüldü.

19 Mart 1990’da Ankara Sanat Kurumu’nda 75. yaşını kutlayan Nesin, 2 Temmuz 1993’de Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılmak üzere Sivas’a gitti. 35 birinin yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından sağ kurtuldu.

Yazar, söyleşi ve imza günü için gittiği Çeşme Alaçatı’da, (Sivas Katliamı”nın 2. yıldönümünden 3 gün sonra) 5 Temmuz’u 6 Temmuz’a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp kriziyle yaşamını yitirdi. Cenazesi Çeşme Cumhuriyet Savcısı’nın isteğiyle otopsi yapılmak üzere 6 Temmuz’da İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’ne getirildi. 7 Temmuz 1995’de vasiyeti gereği hiçbir merasim yapılmaksızın ve yeri belli olmayacak biçimde Çatalca’daki Nesin Vakfı’nın bahçesine gömüldü. Ardında 80 yıllık mücadele, sayısız başarı ve “Nesin Vakfı”‘nı bıraktı.

Ankara Uluslararası Film Festivali çerçevesinde verilen özel ödüllerin içinde “Aziz Nesin Emek Ödülü” verilmektedir.

Aziz Nesin Eserleri (Bazıları)

Aziz Nesin Öyküleri

1946 Parti Kurmak ve Parti Vurmak