Battani, (858- 929) Arap astronom, astrolog ve matematikçidir. Türkiye’de bulunan Urfa şehrinin bir ilçesi olan Harran’da doğmuştur. Lakabı olan es-Sabi soyunun, yıldızlara ibadet eden Sabi dinine mensup olduğunu gösterir. Lakin onun tam künyesi, bizi onun Müslüman olduğu sonucuna götürür.
Battani’nin astronomideki en fazla bilinen başarılarından biri Güneş Yılını 365 gün, 5 saat, 46 dakika ve 24 saniye olarak ölçmüş olmasıdır.
Battani’nin Zij adı verilen çalışması Johannes Kepler ve Tycho Brahe gibi Avrupalı astronomlar üzerinde büyük bir etki yaratmıştır. Nicolaus Copernicus, Zij üç defa Latince’ye çevrilmesine rağmen, Ondan hemen hemen 700 yıl önce yaşamış Battani ne yazdıysa eserlerinde tekrar etmiştir.
Modern dünya, Battani’ye bilim dünyasına katkılarından dolayı hürmetini, saygısını göstermiş ve Ay’daki bir bölgeye Albategnius olarak ismini vermiştir.
Battani, Suriye’de Rakka ve vefat ettiği şehir olan Şam’da çalışmalar yapmıştır. Battani, Batlamyus’un bazı yanlışlarını düzeltmiş ve yeni Güneş ve Ay tablolarında derlemiştir. Uzun süre bilim dünyasında otorite olarak kabul edilmiştir. Güneş’in enberi hareketlerini keşfetmiş, gök kürenin bölümleri üzerine çalışmalar yapmış ve olabileceken 5.yüzyılda yaşamış olan Hintli astronom Aryabhata’dan bağımsız olarak, sinüsün ve kısmi olarak datanjantın hesaplamadaki kullanımınlarını açıklamış ve böylece modern trigonometrinin temelini atmıştır. Battani bunlardan başka astronomide, ekinoksların devinme hareketlerinin değerlerini ve ekliptik eğimi çok yakın bir oran bularak hesaplamıştır. Battani, tablolarında devinim için tekdüze değerlendirmeler kullanmıştır.
Onun en önemli çalışması olan Zij veya ayarlı astronomik tablolar, Plato Tibirnitus aracılığıyla 1116 senesinde De Motu Stellarum olarak Latince’ye çevrilen 57 bölümden bir araya gelen el-Zij es-Sabi adlı eseri Avrupa astronomisinde büyük bir etki bırakmıştır. Zij, biraz Hintli etkisi görülen Batlamyus teorisi üzerine bina tesis edilmiştir. Bu eserin bir yeni baskısı 1645 senesinde Bologna’da ortaya çıkmıştır. Platon’nun orijinal el yazısıyla yazdığı nüshası Vatikan’da ve Battani aracılığıyla yazılmış bir el yazma tezi ise Escorial Library’de astronomik kronoloji bölümünde muhafaza edilmektedir.
Battani, gelişmiş ay ve güneş tabloları tercih ederek yaptığı gözlemler boyunca, Güneş’in dışmerkez kuvvetinin değiştiğini, modern astronomide Dünya’nın Güneş etrafındaki bir eliptik yörünge üzerindeki hareketinin eşitliğini keşfetmiştir.
Kopernik, Kopernik Devrimi’ni başlatan De Revolitionibus Orbium Coelestium adlı kitabında Battani’ye olan minnetini dile getirmiş ve bir çok yerde Ondan alıntılar yapmıştır.
Aydaki Albategnius kraterinin adı O’nun adına ithafen verilmiştir.
