İbrahim Müteferrika, 1674 senesinde Macaristan’ın Kolojvar (Günümüzde Romanya, Cluj) şehrinde dünyaya geldi. Türkler aracılığıyla esir olarak İstanbul’a getirildi. Burada Müslüman oldu ve müteferrikalık yaptı. Başka diller de bilmesinden dolayı başka devletlerle olan müzakere heyetlerinde bulundu.
Geçici bir süre için Türkiye’ye davet edilmiş olan Macar beyi Ferenc Rakoezi’nin hizmetine verildi. Macaristan’daki öğrenimi sırasında basım ve hak işlerini de öğrendiğinden matbaa kurmak istedi ve 1719-1720 senelerı içinde matbaayı kurmayı başardı.
İstanbul’da bir basımevi kurmak isteyen Sait Efendi ile tanıştıktan sonra bu matbaa kurmak için çalışmalara başladı. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa onların düşüncelerini destekledi. Matbaanın açılmasına fakat dini olmayan eserler basmak şartı ile izin verildi ve Şeyhülislâm Abdullah Efendi’den dinle alakalı olmayan eserlerin basılabileceği yönünde bir fetva alındı. Makina ve Latin alfabesi kalıpları yurtdışından getirtildi. (Arap alfabesi kalıplarının kaynağı ise açık değildir ve Müteferrika aracılığıyla yapıldığına dair bulgular mevcuttur.) Yalova’da bir kâğıt fabrikası (Kağıthane-i Yalakabad) kuruldu. 16 Aralık 1727 tarihinde matbaa çalışmaya başladı. Matbaanın ilk basılan kitabı Vankulu Lügatı oldu. Ardından tarih ve coğrafyayla alakalı ve sözlük olan 16 eser daha yayımladı ve bastığı toplam eser sayısı 17’yi, cilt sayısı ise 22’yi buldu.
İbrahim Müteferrika’nın ölümünden sonra, matbaanın işletme izni Rumeli kadılarından İbrahim Efendi ile Anadolu kadılarından Ahmed Efendi’ye verilmiştir.
İbrahim Müteferrika‘nın Bastığı Kitaplar
İbrahim Müteferrika kurduğu matbaasında ömrü boyunca toplam 17 ayrı kitap basmıştır:
1729 Kitab-ı Lügat-ı Vankulu (Sihah El-Cevheri) – 2 cilt
1729 Tuhfet-ül Kibar fi Esfar el-Bihar
1729 Tarih-i Seyyah
1730 Tarih-i Hind-i Garbi
1730 Tarih-i Timur Gürgan
1730 Tarih-I Mısr-i Kadim ve Mısr-i Cedid
1730 Gülşen-i Hülefa
1730 Grammaire Turque
1732 Usul el-Hikem fi Nizam el-Ümem
1732 Fiyuzat-ı Mıknatısiye
1732 Cihan-nüma
1733 Takvim el-Tevarih
1734 Kitab-ı Tarih-i Naima – 2 cilt
1735 Tarih-i Raşid – 3 cilt
1741 Tarih-i Çelebizade
1741 Ahval-i Gazavat der Diyar-ı Bosna
1742 Kitab-ı Lisan el-Acem el Müsemma bi-Ferheng-i Şuuri – 2 cilt
Bu kitaplardan Tarih-i Çelebizade ‘nin birden fazla nüshası Tarih-i Raşid ‘in üçüncü ve son cildinin arkasına eklenip ciltlenerek birlikte satıldığı için, bazı kaynaklar hataya düşerek İbrahin Müteferrika’nın bastığı kitap sayısını 16 olarak göstermektedirler.
