Jeremy Bentham, 15 Şubat 1748 senesinde Londra’da dünyaya geldi. İngiliz filozof, hukukçu ve toplum reformcusu. Faydacılığın kurucusu olarak da bilinmekte. Hayvan haklarının ilk savunucularındandır ve liberalizmin gelişiminde büyük katkıda bulunmuştur.
Jeremy Bentham, 6 Haziran 1832 tarihinde Londra’da öldü. Bir Ateist olduğundan dolayı, ölümünden sonra mumyalanmayı ve kurulmasına yardımcı olduğu okulun bir salonunda cam bir kutuda sergilenmeyi vasiyet etti.
Bentham’ın Siyaset Felsefesi
Siyaset felsefesini etik görüşüne dayandırmak isteyen Bentham, başka bir deyişle birinin kendisine dönük hazlarla, dışa dönük hazlar içinde bir ayırım yapmıştır. Bunlardan ilki salt hazla ve birinin kendi mutluluğuyla alakalı iken, diğeri bir iyilik ifadesi olup, başkalarının mutluluğuyla ilişkilidir. Bireysel mutlulukla en yüksek sayıda insanın mutluluğunun bir ve aynı olmadığının bi hayli fazla farkında olan Bentham, bencillikle toplumun iyiliği yahut en yüksek sayıda insanın mutluluğu içindeki uçurumun aşılabilmesi için, iki araçtan yararlanmaya çalışmıştır.
Bu araçlardan birincisi, eğitimdir. Bentham’a göre, insanlar eğitim aracılığıyla zihinsel melekelerin ve yeterliliklerini arttırır, kendilerini tam anlamıyla gerçekleştirebilmenin yollarını öğrenir ve böylece de, bir birinin akılcı yollarla elde ettiği mutluluğun bir başkasına yönelik sevgi ve hayırseverliği, diğerinin iyiliğini kapsadığını anlayabilirler.
Bentham’da bireyin kendisine dönük ilgiyi toplumsal bir alakayla tamamlamanın ikinci yolu kurumsal bir çerçeve yaratmak geçer. Ona göre, insan bencil çıkar ve zorlamaları bu sayede ve kurumsal bir çerçeve içinde, toplum için yararlı amaçlara dönüştürebilir. Liberalizmin en önemli teorisyenlerinden birisi olan Bentham, siyaset felsefesinde, yine kuvvetli bir halk egemenliğinin savunuculuğunu yapmış ve söz konusu egemenliğin tek meclisli yasama organıyla temsilini istemiştir. O, denetim ve kuvvetler ayrılığı ilkesinin tam çalışan bir demokrasiyi önlemek üzere hazırlanmış aygıtlar olarak değerlendirirken, din hususunda kuşkucu bir tavır takınmıştır.
Bentham’a göre, din ilerlemeyi engelleyen özellikle de entellektüel ilerlemeye set çeken bir kuruluştur. Dahası, o dinin inanmayanlara karşı düşmanlık uyandırmak ve bir kast sınıfı yaratıp beslemek suretiyle, topluma yalnızca sıkıntı verdiğini düşünür. İhtiyaç duyulan şey, dini hoşgörüdür ve bunu yarayacak tek şey de, bilinemezci bir kuşkuculuktur. Bunun yanı sıra, dine çoğunluk yararcı bir açıdan bakan Bentham, onun yararsız olduğunu söylemekten de çekinmemiştir.
