Plinius, Eski Romalı doğa bilgini ve ansiklopedi yazarıdır. Historia Naturalis adlı yapıtı, en geniş kapsamlı ilk ansiklopedi olarak kabul edilir. Tam adı Gaius Plinius Secundus’tur ve “Genç Plinius” adıyla tanınarak konsüllüğe dek yükselmiş ünlü bir yazar olan yeğeni Gaius Plinius Caecilius Sencundus’tan ayırt etmek üzere “Büyük Plinius” diye anılır.
Şövalye sınıfından varlıklı bir ailenin oğlu olan Büyük Plinius, edebiyat, güzel söz söyleme sanatı ve hukuk okuyarak iyi bir öğrenim görmesi için, on iki yaşındayken Roma’ya gönderildi.
47’de, toplumun yalnızca üst sınıflarına tanınmış bir hak olan devlet memurluğunun ilk aşamasındaki askerlik görevine başladı ve Germanya’daki bir süvari birliğinin komutanlığına getirildi.
Askerlik ve tarih hususundaki yapıtlarıyla ilk yazarlık ürünlerini verdiği bu on yıllık görev zamanının bitiminde, İtalya’ya döndü ve büyük olasılıkla Roma’da hukuk öğrenimini tamamlayarak avukatlığa başladı.
Siyasal bir görev almaktan kaçınıp, yalnızca dil bilgisi, konuşma sanatı gibi sakıncasız konularda yapıt verdiği ve yoğun bir araştırmaya yöneldiği o seneler, Neron’un imparatorluk dönemine rastlar.
Plinius, bilim tarihindeki yerini, o güne değin edinilmiş tüm bilgileri derlemek maksadıyla kaleme aldığı, insanlık tarihinin ilk ansiklopedisi sayılan dev yapıtına borçludur. “Doğa Tarihi” adı altında birleştirilmiş 37 kitaptan bir araya gelen bu yapıt, 500’e yakın Eski Yunanlı ve Romalı yazarın bıraktığı 2 bini aşkın kitabın içinden özetlenmiş yoğun bir bilgi derlemesidir.
Tüm yaşamını her hususta bilgi derlemeye adayan ve yorulmak bilmez bir araştırmacı olan Plinius’un ansiklopedisi, ne yazık ki duyduğu her bilgiyi ayrım yapmaksızın ve sınamaksızın yapıtına aldığı için çok büyük yanlışlarla doludur ve bilimsel olmaktan çok uzaktır.
Bilhassa hayvanlarla alakalı bölümlerinde efsane yaratıklara, garip canavarlara ve bu yaratıklar üzerine söylenmiş olağanüstü öykülere yer vermesi, yapıtın bilimsel değerine büyük ölçüde gölge düşürmüşse de, Eskiçağ sanatına ilişkin son ciltlerin belgesel değeri ve Yunanca bitki veya hayvan adlarının Latince karşılıklarını veren terimleme çalışmaları, yapıtın ününün bugüne değin süregelmesi için yeterli olmuştur.
 |
| Historia Naturalis |
