Sabahattin Ali Kimdir? Biyografi Sayfası

Sabahattin Ali, 25 Şubat 1907 senesinde Edirne’nin Gümülcine Sancağı’na bağlı Eğridere kazasında doğmuştur. Babası piyade yüzbaşısı (Cihangirli) Selahattin Ali Bey’in görev yerlerinin sürekli olarak değişmesi bundan dolayı, ilköğrenimini İstanbul, Çanakkale ve Edremit’in çeşitli okullarında bitirdi.

1921 senesinde Edremit’e göçtüklerinde bölge Yunan işgalinde olduğu için emekli olan babası aylığını alamamış ve aile çok zor günler geçirmiştir.

İlkokulu bitirdikten sonra parasız yatılı olarak Balıkesir Öğretmen Okulu’na giren Sabahattin Ali, 5 yıl burada okumuş, ardından 1926’da İstanbul Öğretmen Okulu’nda mezun olmuştur. Bir yıl kadar Yozgat’ta ilkokul öğretmenliği yapman Sabahattin Ali, Millî Eğitim Bakanlığı’nın açtığı sınavı kazanarak Almanya’ya giderek iki yıl orada okumuştur (1928 – 1930). Yurda döndükten sonra Sabahattin Ali, Orhaneli’nde ilkokul öğretmenliğine atandı. Aydın ve sonra Konya ortaokullarında Almanca öğretmenliği yapmıştır.

Sabahattin Ali, Konya’da olduğu sırada, bir arkadaş toplantısında Atatürk’ü yeren bir şiir okuduğu iddiasıyla tutuklanmış (1932), bir yıla mahkûm olarak Konya ve Sinop cezaevlerinde yatmış, Cumhuriyetin onuncu yıldönümü bundan dolayı çıkarılan af yasasıyla özgürlüğüne kavuşmuştur (1933). Cezaevinden çıktıktan sonra Ankara’ya giden Sabahattin Ali Millî Eğitim Bakanlığı’na başvurarak yeniden vazifeye alınmasını istemiştir. Dönemin bakanı Hikmet Bayur’un “eski düşüncelerinden vazgeçtiğini ispat etmesini” istemesi üzerine 15 Ocak 1934 tarihinde, Varlık dergisinde “Benim Aşkım” adlı şiirini yayımlayarak Atatürk’e bağlılığını göstermeye çalışmıştır. Aynı yıl Bakanlık Neşriyat Müdürlüğü’ne alınmış, Ankara II. Ortaokul’da öğretmenlik yapmıştır. 16 Mayıs 1935 günü Aliye Hanım ile evlenmiş, 1936’da askere alınmış, 1937 Eylülünde kızı Filiz Ali dünyaya gelmiştir. Yedek Subay olarak askerliğini Eskişehir’de tamamlamış, 10 Aralık 1938’de Musiki Muallim Mektebi’nde Türkçe öğretmeni olarak vazifeye başlamıştır. 1940 senesinde tekrar askere alınmış, askerliğini yaptıktan sonra 1941-1943 senelerı içinde Ankara Devlet Konservatuarı’nda Almanca öğretmenliği yapmıştır.

“İçimizdeki Şeytan” romanı milliyetçi kesimde büyük tepki toplamıştır. Nihal Atsız’ın ile ilgili yazdığı hakaret dolu bir yazıya karşılık dava açmış, dava sırasında çok sıkıntı çekmiştir. 1944 senesinde davayı kazanmasına rağmen tepkilerden kurtulamamıştır. Olaylı duruşmalar sonunda bakanlıkça görevinden alınmış, 1945’te İstanbul’a giderek gazetecilik yapmaya başlamıştır. Lakin fıkra yazdığı La Turquie ve Yeni Dünya gazeteleri, Tan hadiseleri sırasında tahrip edilince işsiz kalmış, Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz ile birlite; Marko Paşa, Malum Paşa, Merhum Paşa, Öküz Paşa gibi siyasal mizah dergilerini çıkarmıştır. Lakin, bu gazeteler tek parti iktidarının baskılarıyla karşılaşmış, dergilerin isimlerindeki Paşa ifadesiyle Milli Şef İsmet Paşa ile alay edildiği iddiası ile kapatılmış, yazılar ve yazarları ile ilgili kovuşturmalar açılmıştır. Sabahattin Ali dergilerde çıkan yazılarından dolayı 3 hapis yatmış, karşı karşıya geldiğı baskılardan bunalmıştır. Ali Baba dergisinde paylaşımı yaptığı “Ne Zor Şeymiş” başlıklı yazıda, içinde olduğu durumu şöyle ifade etmektedir: “Çalmadan, çırpmadan bize ekmeğimizi verenleri aç, bizi giydirenleri donsuz bırakmadan yaşamak istemek bu kadar güç, bu kadar mihnetli, hatta bu kadar tehlikeli mi olmalı idi”.

Bir başka dava nedeni ile 1948’de Paşakapısı cezaevinde 3 ay yatan Sabahattin Ali, çıktıktan sonra zor günler geçirmeye başlamış, işsiz kalıp, yazacak yer bulamamıştır. Tek parti yönetiminin baskılarından uzaklaşmak için yurt dışına gitmeye karar vermiş fakat kendisine pasaport verilmemiştir. Yasal yollardan yurt dışına çıkma olanağı bulamayınca da Bulgaristan’a kaçmaya karar vermiş fakat para karşılığı ordudan atılmış bir astsubay olan Ali Ertekin adlı bir kaçakçıyla anlaşmaya vardı. Ali Ertekin, geçimini yurt dışına adam kaçırmak ile sağlamakta, öte yandan Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti adına ajanlık yapmaktaydı.

Resmi açıklamalara göre Ertekin, “milli hislerini tahrik ettiği için” Sabahattin Ali’yi başına sopa vurarak öldürdü. Cesedin 2 Nisan 1948 tarihinde Bulgaristan sınırında şaibeli bir biçimde bulunmasından sonra, 28 Aralık 1948 tarihinde tutuklanan Ertekin, Kırklareli Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandı. Yaptırımı 18-24 yıl olan adam öldürme suçundan, 15 Ekim 1950’de “milli hisleri tahrik” gerekçesiyle cezası aşağı indirilerek 4 yıla hüküm giydi. Lakin yazarın yakın çevresi ise Sabahattin Ali’nin Kırklareli’de Milli Emniyet aracılığıyla sorgulanırken işkence sonucu öldüğü ve Ertekin’in paravan olarak kullanıldığını iddia etse de bu hiçbir zaman ispatlanamadı. Sabahattin Ali’yi öldürdüğünü itiraf eden ve Milli Emniyet elemanı olduğu söylenen Ali Ertekin, 4 yıla hüküm giymiş; fakat birkaç hafta sonra çıkartılan aftan yararlanarak serbest kalmıştır.

Bulgaristan’ın Eğridere (Ardino) kentinde, Sabahattin Ali’nin 100. doğum yılı kutlandı. 31 Mart 2007 tarihinde gerçekleşen toplantıya, başta Bulgaristan Yazarlar Birliği Başkanı olmak üzere Sofya ve Bulgaristan’ın çeşitli kentlerinden Türk ve Bulgar yazarlar, şairler, okurlar ve Sabahattin Ali’nin kızı Filiz Ali katıldı. Bütün eserleri 1950’li senelerdan beri Bulgaristan’daki tüm okullarda okutulduğundan, Sabahattin Ali bu ülkede çok tanınan bir yazardır.